Wobec tempa zmian klimatycznych, kruchość naszej planety staje się coraz bardziej widoczna. Utrzymujące się nierówności, podziały społeczne i ekstremizm polityczny prowadzą do kryzysu społeczeństw. Rozwój komunikacji cyfrowej, sztucznej inteligencji i biotechnologii to wielki potencjał, ale jednocześnie źródło poważnych obaw, nie tylko etycznych, zwłaszcza że historia innowacji i zmian technologicznych pokazuje, w jak nierównomierny sposób przyczyniają się one do rozwoju ludzkości.

W perspektywie roku 2050 i kolejnych, inicjatywa UNESCO „Futures of Education: Learning to Become” ma za zadanie ponowne przemyślenie, w jaki sposób edukacja i wiedza mogą przyczynić się do budowania dobrej przyszłości – takiej, jakiej byśmy sobie życzyli. Wspólne przemyślenia to pierwszy krok do podjęcia wspólnych działań.

Wiedza i nauka to największe zasoby odnawialne ludzkości, będące źródłem alternatywnych rozwiązań i odpowiedzi na wyzwania współczesności. Jednak edukacja nie tylko reaguje na zmiany dokonujące się w świecie. Edukacja zmienia świat.

Nowa inicjatywa UNESCO zakłada wykorzystanie zbiorowej inteligencji ludzkości poprzez zebranie – drogą szerokich, otwartych konsultacji – praktycznych doświadczeń i wiedzy. W szeroko zakrojonych, prowadzonych różnorodnymi drogami konsultacjach spodziewany jest udział młodzieży, nauczycieli, społeczeństwa obywatelskiego, przedstawicieli rządów, biznesu i innych zainteresowanych stron.

Prace koordynować będzie Komisja Wysokiego Szczebla, pracująca pod kierunkiem pani prezydent Etiopii, Sahle-Work Zewde, a złożona z kilkunastu ekspertów, reprezentujących różne dziedziny ludzkiej aktywności (naukę, sztukę, politykę, biznes, edukację) i różne regiony świata. W listopadzie 2021 r., podczas 41. Sesji Konferencji Generalnej UNESCO, Komisja opublikuje raport, przedstawiający wizję edukacji i uczenia się w przyszłości oraz zaproponuje założenia przyszłej polityki edukacyjnej, służącej realizacji tej wizji.

W nazwie projektu przyszłość występuje w liczbie mnogiej (The Futures of Education) dla podkreślenia wielkiej różnorodności sposobów istnienia i postrzegania życia na Planecie. Liczba mnoga oznacza także wielowymiarowość przyszłości oraz to, że najprawdopodobniej w praktyce istniały będą różne jej warianty – bardziej lub mniej pożądane, a to, którego doświadczymy, zależeć będzie od tego, kim sami będziemy i gdzie, w jakim punkcie będziemy się znajdować. Zamiast próby kreślenia jednej wspólnej przyszłości, przyjęcie liczby mnogiej uprawdopodabnia różnorodność możliwych przyszłych scenariuszy, które mogą stać się naszym udziałem.

Inicjatywa UNESCO „Przyszłości Edukacji” odnosi się także do przyszłości jako do przestrzeni dla kształtowania modelu demokracji, odwołującego się, ale nie ograniczonego, do teraźniejszości i przeszłości. Jej podstawą jest analiza faktów i tendencji, pozwalających rzucić światło na przyszłość: na spodziewane zagrożenia, ale także otwierające się nowe możliwości. Celem projektu jest wywołanie dyskusji na temat roli edukacji, wiedzy i uczenia się w kontekście przewidywanych, możliwych i preferowanych wariantów przyszłości ludzi i Planety.

Koncepcja „Uczenia się, aby stać się” (Learning to Become) odwołuje się do takiej filozofii edukacji i takiego podejścia do pedagogiki, które postrzegają uczenie się jako proces ciągłego rozwoju, trwającego nieprzerwanie przez całe życie. Myślenie w kategoriach „stawania się” oznacza przyjęcie sposobu myślenia, który stawia na potencjał rozwoju, odrzuca determinizm oraz afirmuje elastyczność i otwartość na to, co nowe.

To podejście zakłada także potrzebę rozwijania zdolności do wyobrażania sobie dobrego, satysfakcjonującego życia w przyszłości. Na całym świecie, dla tych wszystkich ludzi, którzy doświadczają ubóstwa, wykluczenia, przesiedleń czy przemocy, przyszłość może jawić się raczej jako wizja kurczących się niż otwierających możliwości czy nadziei lepszego życia.

Jeśli zdamy sobie sprawę i przyjmiemy do wiadomości zmiany spowodowane przez człowieka na Planecie i staniemy wobec prawdopodobieństwa głębokich zmian w ludzkiej świadomości i tożsamości, a co za tym idzie – zasadniczych transformacji w funkcjonowaniu społeczeństw, to oczywiste staje się, że ludzkość musi zadać sobie pytanie: kim / czym chcemy się stać? Wiedza i edukacja to podstawa zmian w ludzkich umysłach i w funkcjonowaniu społeczeństw. „Learning to Become” to projekt zachęcający nas do stania się kimś nowym, innym, kim dotychczas nie zdołaliśmy się stać.

Edukacja to kluczowy element Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030. Mimo ogromnego zakresu nakreślonych w niej Celów i zobowiązań, a także spodziewanych w jej wyniku zmian, wciąż istnieje pilna potrzeba zrobienia kroku dalej – zajrzenia poza ten szybko zbliżający się horyzont czasowy.

Podczas gdy Deklaracja z Incheon i Ramowy Program Działań nakreślają plan transformacji systemów edukacyjnych, podkreślając decydujące znaczenie zaangażowania na rzecz włączenia społecznego i wyrównywania szans edukacyjnych, my wciąż musimy stawiać pytanie, czym edukacja może się stać, a także czym edukacja może pozwolić nam się stać. Dla Inicjatywy UNESCO „Futures of Education: Learning to Become” perspektywa roku 2050 i kolejnych stanowi punkt odniesienia dla przewidywania – i kształtowania – zarówno bliższych, jak i dalszych przyszłości ludzi i Planety.

UNESCO jest wyspecjalizowaną agend Narodów Zjednoczonych, dla której edukacja jest dziedziną priorytetową. Od początku istnienia Organizacji wspiera ona rozwój edukacji, zarówno w skali globalnej, jak regionalnej i lokalnej, działając na rzecz wzmacniania krajowych systemów edukacyjnych oraz poszukując rozwiązań współczesnych wyzwań globalnych właśnie drogą edukacji. Jest ona najwyższym priorytetem w działalności UNESCO, ponieważ stanowi jedno z fundamentalnych praw człowieka, a także podstawę rozwiązywania problemów we wszystkich innych dziedzinach, a zatem dla budowania pokoju i zrównoważonego rozwoju Planety.

Nowa inicjatywa UNESCO ma rozbudzić wielką światową debatę na temat przyszłości edukacji. Do końca września 2020 r. zbierane będą dane i materiały badawcze, a także opinie i sugestie osób, które chcą się włączyć w dyskusję nad ostatecznym kształtem raportu. Następnie, do marca 2021 roku prowadzone będą konsultacje i oceny wstępnej wersji dokumentu przedstawionej przez Komisję, by ostatecznie zaowocować prezentacją gotowego raportu na 41. Sesji Konferencji Generalnej.

Broszura informacyjna w języku angielskim

Broszura informacyjna w języku francuskim